12/21/2013

quod inaequalitas nec per se iniusta est neque aboleri potest

 

quod opus de regno partim sancto Thomae Aquinati partim Ptolomaeo Lucensi attribuitur in eius operis parte 1.10 his uerbis dicitur quod dux quam eius ministri maiore praemio dignus est: "in omnibus artibus et potentiis laudabiliores sunt qui alios bene regunt quam qui secundum alienam directionem bene se habent. in speculatiuis enim maius est ueritatem aliis docendo tradere quam quod ab aliis docetur capere posse. in artificiis etiam maius existimatur maiorique conducitur pretio architector qui aedificium disponit quam artifex qui secundum eius dispositionem manualiter operatur. et in rebus bellicis maiorem gloriam de uictoria consequitur prudentia ducis quam militis fortitudo. sic autem se habet rector multitudinis in his quae a singulis secundum uirtutem sunt agenda sicut doctor in disciplinis et architector in aedificiis et dux in bellis. est igitur rex maiori praemio dignus si bene subiectos gubernauerit quam aliquis subditorum si sub rege bene se habuerit". 
 
in eiusdem operis parte 4.9 his uerbis dicitur quod aequalitatem in bonis temporalibus ponere est ordinem in rebus destruere: "et quia opiniones dictorum philosophorum uersabantur circa communitatem possessionum congruum uidetur de aliis dicere qui circa ipsas suam constituerunt politiam. duo enim fuerunt philosophi qui considerantes litigia generari in ciuitatibus ex eo quod unus abundat et alter caret uoluerunt in sua politia adaequare in ciuitatibus suis possessiones. unus fuit Pheleas Chalcedonius de quo philosophus loquitur in secundo Politic. alter fuit Lycurgus Spartanorum regis filius qui Lacedaemoniis iura constituit, ut tradit Iustinus, ut aequata possessio neminem potentiorem altero redderet. modus autem quem teneri uoluit Pheleas in adaequando narratur a philosopho ut fieret uidelicet in ipsa constitutione ciuitatis habita consideratione multitudinis ciuium et camporum: alias difficile iudicabat: et ut hoc perseueraret ordinabat matrimonia contrahi inter maiores et minores: et sic per hoc tollebantur iurgia amouebantur iniuriae auferebantur arrogantiae uel superbiendi materia. ad hoc etiam mouebat exemplum in aliis politiis. quia ubi est bonorum temporalium inaequalitas contingit saepius perturbatio (ibi enim est inuidendi occasio) inde cupiditas oritur quae, iuxta apostolum, radix omnium malorum est. ipse etiam Lycurgus propter hanc causam in legibus quas Lacedaemoniis tradidit pro ipsorum conseruanda politia artificiales subtraxit diuitias siue numismata in commutationibus rerum uenalium in solis naturalibus diuitiis tales permutationes relinquens. sed hanc positionem philosophus reprobat in secundo Politic. ostendens hanc adaequationem omnino impossibilem et per consequens contra rationem. et primo ex parte humanae naturae quae non semper in familiis multiplicatur aequaliter quia contingit unum patremfamilias habere multos filios alium autem nullum. quod ergo isti duo haberent aequales possessiones esset impossibile quia una familia deficeret in uictualibus altera superabundaret et hoc esset contra prouisionem naturae quia quae familia plus multiplicatur in prolem amplius cedit ad firmamentum politiae propter ipsius argumentum quam quae in generatione prolis deficit et quodam iure naturae magis meretur a republica siue politia prouideri. amplius autem natura non deficit in necessariis, ut dictum est supra, ergo nec ars quae ciuilis est regiminis. sed hoc contingit si in familiis adaequantur possessiones quia uidelicet ciues moriuntur penuria unde politia corrumpitur. non tantum autem ex parte naturae humanae sequitur inconueniens adaequare possessiones sed etiam ex gradu personae. est enim differentia inter ciues quemadmodum inter membra corporea cui politia est superius comparata. in diuersis autem membris uirtus diuersificatur et operatio. constat enim quod maiores expensas cogitur facere nobilis quam ignobilis unde et uirtus liberalitatis in principe magnificentia uocatur propter magnos sumptus. hoc autem fieri non posset ubi possessiones essent aequales unde et ipsa uox euangelica testatur de illo patrefamilias siue rege qui peregre profectus est qualiter seruis suis bona distribuit sed non aequaliter; immo uni dedit quinque talenta alteri duo alii uero unum unicuique secundum propriam uirtutem. amplius autem nec ipse ordo naturae hoc patitur in quo diuina prouidentia res creatas in quadam inaequalitate constituit siue quantum ad naturam siue quantum ad meritum. unde ponere aequalitatem in bonis temporalibus ut sunt possessiones est ordinem in rebus destruere quem Augustinus respectu inaequalitatis definit de ciu. Dei [19.13.1]: est enim ordo parium et disparium rerum sua cuique tribuens dispositio. et ex hoc Origenes in periarchon reprehenditur quia omnia dixit aequalia ex sui natura sed facta inaequalia propter defectum sui, hoc est propter peccatum. non ergo ex adaequatione possessionum uitantur litigia quin potius augmentantur dum in hoc destruitur siue tollitur ius naturae quando subtrahitur indigenti qui plus meretur. item quia contra rationem est esse omnia aequalia in politia cum omnia Deus instituerit in numero pondere et mensura, ut in libro Sap. dicitur, quae gradum inaequalitatis ponunt in entibus et per consequens in ciuilibus siue politicis."
 
etiam sanctus Maximilianus Colbius qui libellus nomine Rycerz idest Eques anno 1935 mense Augusto editus est in eo libello dicit "pauper operarius cum hominis diuitis sumptuosum domicilium uel amoenam uillam uidet saepe se rogat 'cur non ego quoque tantas diuitias possideo? cur est in hoc mundo talis inaequalitas?' quot libri de inter homines aequalitate scripti sunt! quantus sanguis pro hac notione fusus est! atqui quamquam omnia haec talia facta sunt tamen nobis etiamnunc sunt diuites et pauperes....tamen animo fingamus quod olim omnes mundi incolae conuenient ut hanc omnium rerum communitatem efficiant et quod re uera dato quod mundus ualde magnus est quisque quae diuitiae super terra sunt earum diuitiarum aequalem sortem accipiet. quid deinde? eodem ipso die uesperi alius fortasse dicet 'hodie strenue operatus sum; nunc autem requiescam'; alius fortasse declarabit 'hanc rerum communitatem ualde bene intelligo. ergo bibamus et modo festiuo agamus tam mirabilis rei gestae memoriam'; alius autem fortasse dicet 'nunc studium ad opus conferam in animo habens ex eo quod accepi quam maximum fructum possum capere'. itaque ex die proximo homo primus quantum accepit tantum habebit; homo secundus autem minus habebit; homo tertius autem res suas auxerit. quid deinde faciamus? incipiamusne diuitias denuo redistribuere? tamen etsi omnes statim simul omnibus suis quisque uiribus operari incipiant non eadem omnibus eueniant. re uera plures quam una sunt operis species quae inaequaliter fructuosae sunt. neque omnes operarii iisdem facultatibus adiuuantur. inde euenit ut ea quae effecta sunt inter se differant et ergo lucrum omnibus idem non sit. quid necesse est imponere ad hoc quod rebus distributis homines in sic accepta aequalitate maneant? ad hoc necesse est ut omnes operarii eadem opera faciant et aequalem intelligentiam facultatesque habeant et ad opus similiter instituti sint et aequaliter sani ualidique sint et praesertim necessariam operam dare aequaliter possint cupiantque. omnia haec autem tota Vtopianica sunt" (Latine ex lingua Anglica huius libri "The Kolbe Reader" [Libertyville, IL: Franciscan Marytown Press, 1987] reddidi; etiam hic).