Petrus Lauler hic de institutione tertiaria disserit inter quas sententias dicit
"institutio tertiaria ad hoc pertinet ut iis quae optima cogitataque dictaque sunt per eas linguas quibus scripta sunt et scientiae physicae theoreticae magis quam experimentali (et ceteris scientiis naturalibus) et arti musicae aliisque quae eum qui altus nominatus est cultum gratia afficiunt opera detur."
"ordinis medii esse nihil est nisi se--et ceteros--ens liberum et operarium putare."
"tamen quoddam problema est hoc quod ordinis medii democratia, ut Tocciuillanus notat, libere cogitando ualde nociua est....si sententia enti libero et operario utilis non est tum nullus est modus quo uera esse possit. ea est inter alias causa, ut Tocciuillanus exponit, cur lingua et tempora democratica uel ad unum modum technicum redigi uel plana et ironica fieri soleant. nam praecipue scientia metaphysica et theologia recedunt."
"ergo ordo medius praecipue distinguit non inter opus et otium, ita ut operis finis sit uisionem excellentiae uel magnitudinis humanae haudquaquam pecuniariae sustentare, sed inter opus et recreationem, et ii qui curam corporalem operantur in hoc uersantur ut iis qui pecuniam habent ea commoda quae ii cupiunt pro aliqua eorum pecunia dent."
"persona indiuidua se magis aliis hominibus priuatum et confusum cognoscit quam ut re uera pro se cogitet. ordinis medii cogitatio fortasse ex hoc elate cognito incipit 'nemo quam ego melior est' sed inde uenit hoc humilificanter cognitum 'ego non quam ullus alius melior sum.' ergo quo iure me pusillum quasi ex opinionis publicae me circumcludentis mari excipere possum? et opinioni publicae quae non a quodam homine oritur obtemperare non perspicue democratiae uel aequalitarianismo contrarium est. omnes nos ui potestatem nostram et intellectum superanti una obtemperare possumus."
"institutio tertiaria, ut Tocciuillanus dicit, in democratia populi moribus contraria est quippe quae in fundamento aristocratica est, ubi aristocraticum nihil est nisi elate putare se quam ens liberum et operarium plus esse. institutio tertiaria locum priorem iis quae de anima humana et mundo uera sunt quam tali utilitati qualis philosophiam et scientiam ad oeconomica et politica et medicinam uincit dat."
"institutio liberalis non solum cum morte pacisci est sed etiam omnis ad natum attinet et ad cuiusque personae particularis importantiam quae redigi non potest. porro attinet ad conseruandam personam--ens particulare cui est fatum singulare--ne ea omnibus uis speciebus se circumcludentibus dissoluatur. ut Tocciuillanus dicit, institutio liberalis attinet etiam ad discendum quomodo nos et alios regere possimus et ad cognoscenda dataque nobis priuilegia eorumque relatiua officia. hoc sensu institutio tertiaria ad indiuidualitatis humanae magnitudinem attinet et praesertim ad omnia ea quae re uera facere possumus quae temporis tentationem superent."
"ordinis medii Americanorum qui nec cultu diuino nec philosophia nec poetria continguntur uitium hoc est quod existimant se contemplationi satis bonos non esse."
Petrus Quasneuius philosophiae doctor quidem pro monarchia hic, Aelianus autem pro democratia uel re publica hic.
Alexander Zubatouius hic disserit et quae uitia mundi rectores habeant et quales mundi rectores esse deceat e.g.
"in America hodie clima politicum uenenosum ex duabus rebus ualde periculose mixtis ortum incolimus: plerique rectores nostri ei qui in populo nostro locum primum tenent qualis ordo techno-pecuniarius professionalis interprehensorius exactorius agere sed non cogitare potest ex tali ordine prouehuntur, qui, ut clare dicam, ex maxima parte cultus humanioris eruditionisque inopes agrestes et Philistini sunt qui carent ea doctrina sine qua non possunt rogari nedum solui tales quaestiones altae et fundamentales quales duces et legislatores considerare solere oportet. uulgus autem qui est plerusque populus noster, quibus ipsis non digna quae uiuatur est uita interrogata, omnia magis ac magis interrogant....populus inquantum seditiose omnes orthodoxias scrutatur et se omnibus controuersiis immiscet ex haud minima parte ad haec immediate respondet, quod tali modo ii qui meliores putantur nihil scrutantur quo officio derelicto euenit ut populi ordines summi quasi merdae receptaculum stagnosum sordidum fetidum sint sed ordo imus sine fine ac sine mente tumultuans miasmatis noxii bullas ad summum summittere non desinat ubi neccesse sit ut eae semper ita rumpantur ut superficiem turbent sordidioremque faciant. culminis igitur stagnum et fundi furor haudquaquam separatim orta sunt. id quod est sub plutocratarum burellocratarum ardelionum axungiariorum qui cultu humaniore carent nec se interrogant ordinis superioris dominatione esse animum abducere et animo auerto contemptionem inferre potest ac solet. porro quia quod commodum principale ordo superior techno-pecuniarius prae asseclis habet id commodum ad pecuniam attinet--patronus enim aut argentarius quam praeceptor aut nutrix aut artifex aut ingeniator nihilo latius eruditus est--nulla est causa particularis cur hos illis quales quaestiones politicae sapientiae certioris factae usum poscunt de talibus quaestionibus obsequi oporteat, sed est causarum plenitudo cur multitudo arbitrari possit pecuniam necessitudinesque quarum adeptio in politia nostra nimis saepe non labore sed sorte natali et infixorum corruptorumque systematum ordinalium operationibus mysteriosis potius quam eruditione efficitur quasi clauem esse qua per populi ordines ascensus patefiat. ut simpliciter dicam, hominibus imis minima est obseruandorum hominum summorum causa....ab actoribus potius quam ab cogitatoribus ducimur, ab iis ipsis qui quia in quaestus celeris arte haud subtili disciplinam pristinam habentes eruditique ad efficiendos fines materiales animum uersum habent negotio et commodis propriis et petitoribus et ceteris corrumpi facillime possunt. quae cum ita sint, haud mirum est cur inquietem et inuidiam et ab omnibus regulis institutis moribusque maiorum recessionem in fundo habeamus. eius quod est iis qui in ordine summo sunt uel experti dicuntur diffidere, quod Thomas Nicolaides in libro "The Death of Expertise" (2017) lamentatur, est causa ualida. stomachari, ut uidimus, iustum est. id quo indigemus ei quod habemus contrarium est. ordines non summi, in quibus hominum techno-pecuniariorum "professionalium" maiorem partem et omnes eos qui eruditione lata carent esse iuste oportet, florent cum in eo quod Hegelius "consortium publicum" dixit quod est in compagibus et rebus institutis stabilibus et e more maiorum ortis quae et definiunt quid in uita perfectiua exspectetur et sui gerendi regulas instituunt et ad hoc pertinent ut necessitatibus non solum corporalibus sed etiam spiritalibus satis fiat collocati sunt....simul duces nostros non ex ordinibus practicis eorum qui toti ad id quod hic et nunc est animum uersum habent atque accumulandarum diuitiarum et ordinis et uoluptatum mundialium causa uiuunt...sed potius ex iis qui relatiue pauci pulchritudinis et ueri studio cui eruditio in scientiis et artibus humanioribus lata fundamento est aguntur prouehi oportet."
in blogo qui "Rorate caeli" dicitur hic Ioannes Naugulus sacerdos disserit cur ducibus politicis oeconomiam prohibere non liceat.
Pius papa VI hanc epistolam, quae in huius libri pagina 199 edita mihi per hunc blogum nota facta est, ad Edmundum Burcum scripsit:
Romae 7 Septembris 1793
nobilis uir, salutem. nostram profecto commendationem nostrique grati
animi testimonium iure quodam suo uindicare sibi uidentur ii, qui
apostasiae et impietatis tempore suas ingenii uires eo intenderunt, ut
bonam causam defendendam susciperent, utque plurimum adlaborarent in iuuandis fouendisque non iis modo egregiis ecclesiasticis uiris, qui
sunt e regno Galliarum extorres, sed omnibus etiam catholicis, qui in
florentissimis istis Magnae Britanniae regnis commorantur. hos inter tu in
primis enituisti, qui celebre elucubrasti opus ad euertenda et
profliganda nouorum Galliae philosophorum commenta, quique tuos hortatus
esses ciues nedum ut opem ferrent ea qua praestant humanitate memoratis
Galliarum ecclesiasticis uiris sed etiam ut plurimum fauerent
catholicis in Magnae Britanniae regno natis, qui fidelitatis laude
pollentes se dignos reddiderunt, in quos natio uniuersa suum amorem et
beneuolentiam coniiceret, et in quibus publici regiminis tranquillitas
et securitas conquiesceret. quod quidem per te et saepe alias factum
est et anno praesertim 1780 et aliis quoque temporibus, quae postea sunt
consecuta. hinc laeto hilarique uelimus accipias animo nostras
commendationes et laudes, quae eo maxime spectant, ut tu magis magisque
exciteris ad tuendam causam humanitatis, tibique praeterea persuasum
habeas nostrae in Magnae Britanniae regem illustrem et in inclytam nationem existimationi ob tam eximia liberalitatis argumenta magnam
factam accessionem fuisse, ueluti melius coram declarabit is, qui tibi
has nostras litteras reddet, quique nobis et apostolicae sedi addictus
est et communem tecum nationem habere quodammodo gloriatur. interim
tibi a Deo optimo maximo bona omnia ex animo adprecamur.
datum Romae die 7 Septembris 1793 pontificatus nostri anno decimo nono.