institutio tertiaria in his ciuitatibus foederatis

Petrus Lauler hic de institutione tertiaria disserit inter quas sententias dicit

"institutio tertiaria ad hoc pertinet ut iis quae optima cogitataque dictaque sunt per eas linguas quibus scripta sunt et scientiae physicae theoreticae magis quam experimentali (et ceteris scientiis naturalibus) et arti musicae aliisque quae eum qui altus nominatus est cultum gratia afficiunt opera detur."

"ordinis medii esse nihil est nisi se--et ceteros--ens liberum et operarium putare."

"tamen quoddam problema est hoc quod ordinis medii democratia, ut Tocciuillanus notat, libere cogitando ualde nociua est....si sententia enti libero et operario utilis non est tum nullus est modus quo uera esse possit. ea est inter alias causa, ut Tocciuillanus exponit, cur lingua et tempora democratica uel ad unum modum technicum redigi uel plana et ironica fieri soleant. nam praecipue scientia metaphysica et theologia recedunt."

"ergo ordo medius praecipue distinguit non inter opus et otium, ita ut operis finis sit uisionem excellentiae uel magnitudinis humanae haudquaquam pecuniariae sustentare, sed inter opus et recreationem, et ii qui curam corporalem operantur in hoc uersantur ut iis qui pecuniam habent ea commoda quae ii cupiunt pro aliqua eorum pecunia dent."

"persona indiuidua se magis aliis hominibus priuatum et confusum cognoscit quam ut re uera pro se cogitet. ordinis medii cogitatio fortasse ex hoc elate cognito incipit 'nemo quam ego melior est' sed inde uenit hoc humilificanter cognitum 'ego non quam ullus alius melior sum.' ergo quo iure me pusillum quasi ex opinionis publicae me circumcludentis mari excipere possum? et opinioni publicae quae non a quodam homine oritur obtemperare non perspicue democratiae uel aequalitarianismo contrarium est. omnes nos ui potestatem nostram et intellectum superanti una obtemperare possumus."

"institutio tertiaria, ut Tocciuillanus dicit, in democratia populi moribus contraria est quippe quae in fundamento aristocratica est, ubi aristocraticum nihil est nisi elate putare se quam ens liberum et operarium plus esse. institutio tertiaria locum priorem iis quae de anima humana et mundo uera sunt quam tali utilitati qualis philosophiam et scientiam ad oeconomica et politica et medicinam uincit dat."

"institutio liberalis non solum cum morte pacisci est sed etiam omnis ad natum attinet et ad cuiusque personae particularis importantiam quae redigi non potest. porro attinet ad conseruandam personam--ens particulare cui est fatum singulare--ne ea omnibus uis speciebus se circumcludentibus dissoluatur. ut Tocciuillanus dicit, institutio liberalis attinet etiam ad discendum quomodo nos et alios regere possimus et ad cognoscenda dataque nobis priuilegia eorumque relatiua officia. hoc sensu institutio tertiaria ad indiuidualitatis humanae magnitudinem attinet et praesertim ad omnia ea quae re uera facere possumus quae temporis tentationem superent."

"ordinis medii Americanorum qui nec cultu diuino nec philosophia nec poetria continguntur uitium hoc est quod existimant se contemplationi satis bonos non esse."