ecclesia in domus cella superiore

in blogo qui "Rorate caeli" dicitur hic disseritur de domus Amstelodamensis cella superiore quae aetate priore qua reformatores falsi Catholicos persequebantur ecclesia erat et nunc in usu seruatur ut a philotheoris uisitetur sed fortasse claudetur.

Marcus Terentius Varro de morborum causis (Res rusticae 1.2)

a[d]uertendum etiam si qua erunt loca palustria et propter easdem causas et quod [arescunt] crescunt animalia quaedam minuta quae non possunt oculi consequi et per aera intus in corpus per os ac nares perueniunt atque efficiunt difficilis morbos.

praeda Chicagi nuper capta

Ariel Adamulides qui pro societate quae "Vitae Nigrae Attinent" dicitur munere fungitur hic de praeda Chicagi nuper capta dixisse refertur "non angor si quis decernit ab taberna Guccia uel Macia uel Nices praedam capere; nam ita efficitur ut is manducet. ita efficitur ut is uestes habeat." et "ea compensatio est. quicquid ii capere uolebant capere eis licet propterea quod hae societates assecurantiam habent."

sanctus Augustinus ad homines tumultuantes

Ioannes Zulsdorfius hic refert quod cum circiter anno Domini 400 quendam militem qui malum graue fortasse homicidium fecerat oppidani tumultuantes interfecissent et praeterea ampliorem ultionem cuperent ad eos sanctus Augustinus hunc sermonem (302) in solemnitate sancti Laurentii martyris locutus est:

mutandus est qui malus erat; mutatus instruendus est; instructus perseuerare debet. "qui enim perseuerauerit usque in finem hic saluus erit" [Matth. 10.22 et 24.13]. sed dicunt multi mali multa mala. et quid uelles tu? an a malis bona? noli quaerere uuam in spinis; prohibitus es "ex abundantia cordis os loquitur" [Luc. 6.45]. si aliquid potes si tu iam non es malus opta malo ut sit bonus. quid saeuis in malos? "quia mali sunt" inquis. addis te illis saeuiendo in illos. consilium do: displicet tibi malus; non sint duo. reprehendis et adiungeris? auges eius numerum quem condemnas? de malo uis uincere malum? de malitia uincere malitiam? erunt duae malitiae, ambae uincendae. non audis consilium Domini tui per apostolum "noli uinci a malo sed uince in bono malum" [Rom. 12.21]? forte ille peior est; cum et tu sis malus duo tamen mali. ego uellem ut uel unus esset bonus. postremo saeuit usque ad mortem. quid et post mortem ubi ad illum malum iam non peruenit poena et alterius mali tota exercetur malitia? hoc insanire est non uindicare. quid uobis dicam, fratres mei? quid uobis dicam, "non uobis placeant tales"? itane uero de uobis sensurus sum quia placent uobis tales? absit a nobis ut sentiamus ista de uobis. sed parum est ut tales displiceant uobis, parum est; est aliquid quod de uobis exigendum est. ne quis dicat "Deus nouit quia nolui fieri". ecce duas res dixisti: et non feci, et nolui fieri. adhuc parum est. parum est prorsus si noluisti si non etiam prohibuisti. habent mali iudices suos habent potestates suas de quibus apostolus ait "non enim sine causa gladium portat. uindex est enim in iram" sed "ei qui male agit". in iram uindex ei qui male agit. "quod si malum" inquit "feceris time". "non enim sine causa gladium portat. uis autem non timere potestatem? bonum fac et habebis laudem ex illa" [Rom. 13]. "quid ergo" ait aliquis "sanctus Laurentius malum fecerat ut a potestate occideretur?" quomodo in illo impletum est "bonum fac et habebis laudem ex illa" quando propter bonum tantos cruciatus meruit ex illa? si non haberet laudem ex illa hodie non honoraretur non a nobis praedicaretur non tanto praeconio laudaretur. habet ergo laudem ex illa etiam nolente illa. non enim ait apostolus "bonum fac et laudabit te potestas ipsa". bonum enim fecerunt apostoli omnes et martyres, et non eos laudauerunt sed interfecerunt potius potestates. ergo si diceret "bonum fac et laudabit te potestas" deciperet te. modo autem temperauit uerba circumspexit appendit moderatus est circumcidit. discite quod audistis "bonum fac et habebis laudem ex illa" etiam ipsa laudante si bona est. si autem iniqua est mortuus pro fide pro iustitia pro ueritate habebis laudem ex illa etiam saeuiente illa. ex illa enim habebis non ipsa laudante sed ipsa tibi laudis occasionem praebente. ergo bonum fac et habebis et securus eris. sed malus ille tanta fecit tantos oppressit tantos ad mendicitatem egestatemque perduxit. habet iudices suos habet potestates suas. ordinata est res publica. "quae enim sunt a Deo ordinatae sunt" [Rom. 13.1-4]. tu quare saeuis? quam potestatem accepisti nisi quia non sunt ista publica supplicia sed aperta latrocinia? quid enim? considerate in ipsis ordinibus potestatum destinatum supplicio et damnatum cui gladius imminet non licere feriri nisi ab illo qui ad hoc militat. militat quaestionarius; ab illo percutitur damnatus. si damnatum iam supplicio destinatum percutiat exceptor nonne et damnatum occidit et tanquam homicida damnatur? certe quem occidit iam damnatus est iam supplicio destinatus sed inordinate ferire homicidium est. si homicidium est inordinate ferire damnatum quid est, rogo uos, uelle ferire inauditum uelle ferire non iudicatum uelle ferire nulla accepta potestate hominem malum? non enim malos defendimus aut dicimus malos non esse malos. reddent inde rationem qui iudicant. quare de morte aliena tu uis reddere difficultatem rationis qui non portas sarcinam potestatis? liberauit te Deus ut non sis iudex; quid tibi usurpas alienum? de te redde rationem. O Domine, quomodo pupugisti corda saeuientium quando dixisti "qui sine peccato est prior in illam lapidem mittat". uerbo graui et acuto compunctis cordibus conscientias suas agnouerunt et iustitiae praesenti erubuerunt et unus post unum abscedentes solam mulierem miseram reliquerunt. sed non fuit sola rea quia cum illa erat iudex nondum iudicans sed misericordiam praerogans. dimissae sunt enim discedentibus saeuientibus misera et misericordia. et ait illi Dominus "nemo te condemnauit?" respondit "nemo, Domine". "nec ego" inquit "te damnabo. uade et deinceps iam noli peccare" [Ioan. 8.3-11]. sed tanta mihi fecit miles iste. uellem nosse si militares utrum similia non faceres. nec uolumus talia fieri a militibus quibus pauperes opprimuntur; uolumus et ipsos audire euangelium. non enim benefacere prohibet militia sed malitia. uenientes autem milites ad baptismum Ioannis dixerunt "et quid nos faciemus?" ait illis Ioannes "neminem concusseritis; nulli calumniam feceritis; sufficiat uobis stipendium uestrum". et uere, fratres, si tales essent milites felix esset ipsa res publica. sed non solum miles talis esset sed et telonearius talis esset qualis ibi describitur. nam dixerunt ei publicani, id est, telonearii "et nos quid faciemus?" responsum est "nihil amplius exigatis quam constitutum est uobis". correptus est miles correptus est telonearius; corrigatur et prouincialis. habes uniuersalem directam correctionem. quid faciemus omnes? "qui habet duas tunicas communicet cum non habente et qui habet escas similiter faciat" [Luc. 3.11-14]. uolumus ut audiant milites quod praecepit Christus; audiamus et nos. non enim Christus illis est et nobis non est. omnes audiamus et concorditer in pace uiuamus. "oppressit me cum essem negotiator". tu ipsum negotium bene egisti? in ipso negotio fraudem non fecisti? in ipso negotio falsum non iurasti? non dixisti "per illum qui me traiecit per ipsum mare quia tanti emi quod non tanti emisti"? fratres, dico uobis expresse et quantum Dominus donat libere, non saeuiunt in malos nisi mali. alia est potestatis necessitas. nam iudex plerumque cogitur eximere gladium et ferire nolens. quantum enim ad ipsum pertinet, uolebat seruare sententiam incruentam sed perire noluit forte publicam disciplinam. pertinuit ad eius professionem ad eius potestatem ad eius necessitatem. ad te quid pertinet nisi rogare Deum "libera nos a malo" [Matth. 6.13]? O qui dixisti "libera nos a malo" liberet te Deus a te ipso. ad summam, fratres, quid uitemus? omnes Christiani sumus. nos etiam maioris periculi sarcinam sustinemus. saepe de nobis dicitur "iuit ad illam potestatem" et quid quaerit episcopus cum illa potestate? et tamen omnes nostis quia uestrae necessitates nos cogunt uenire quo nolumus: obseruare ante ostium stare intrantibus dignis et indignis exspectare nuntiari uix aliquando admitti ferre humilitates rogare aliquando impetrare aliquando tristes abscedere. quis uellet haec pati nisi cogeremur? dimittamur, non illa patiamur; nemo nos cogat; ecce concedatur nobis; date nobis ferias huius rei. rogamus uos obsecramus uos; nemo nos cogat. nolumus habere rationem cum potestatibus; nouit ille quia cogimur. et ipsas potestates sic habemus quomodo Christianos habere debemus si Christianos in eadem potestate inuenimus et paganos quomodo paganos habere debemus omnibus bona uolentes. sed "moneam" inquit "potestates ut bona faciant". uobis praesentibus monituri sumus? scitis si monuimus? nescitis siue fecerimus siue non fecerimus. hoc noui quia nescitis et temere iudicatis. tamen, fratres mei, obsecro uos, de potestatibus potest mihi dici "moneret illum et bona faceret". et respondeo ego "monui sed non me audiuit". et ibi monui ubi tu non audisti. populum quis monet in parte? uel potuimus unum hominem in parte admonere et dicere "sic age uel sic age" ubi alius nullus esset. quis ducat populum in partem et nullo sciente moneat populum? ista necessitas nos coegit talia uobis loqui ne malam rationem reddamus Deo de uobis. ne dicatur nobis "tu moneres tu dares; ego exigerem [Luc. 19.23]. auertite ergo uos ergo omnino auertite uos ab istis cruentis factis. non ad uos pertineat cum talia uidetis et auditis nisi misereri. sed malus mortuus est. bis dolendus est quia et mortuus et malus. bis dolendus quia bis mortuus et temporaliter et in aeternum. nam si bonus mortuus esset affectu humano doleremus quia deseruit nos quia uolebamus eum nobiscum uiuere. mali plus dolendi sunt quia post hanc uitam a poenis aeternis excipiuntur. dolere ergo ad uos pertineat, fratres mei, dolere ad uos pertineat non saeuire. sed parum est, ut dixi, parum est ut non faciatis parum est ut doleatis nisi etiam ea quae ad populi pertinent potestatem pro uiribus uestris prohibeatis. non dico, fratres, quia potest aliquis uestrum exire et populum prohibere--hoc nec nos possumus--sed unusquisque in domo sua filium suum servum suum amicum suum uicinum suum clientem suum minorem suum. agite cum illis ut ista non faciant. quibus potestis suadete et in quos potestatem habetis seueritatem adhibete. unum scio quod omnes mecum sciunt in hac ciuitate multas inueniri domos in quibus non sit uel unus paganus, nullam domum inueniri ubi non sint Christiani. et si discutiatur diligenter nulla domus inuenitur ubi non plures Christiani sint quam pagani. uerum est; consentitis. uidetis ergo quia mala non fierent si Christiani nollent. non est quid respondeatur. occulta mala possent fieri, publica non possent prohibentibus Christianis quia unusquisque teneret seruum suum unusquisque teneret filium suum; adolescentem domaret seueritas patris seueritas patrui seueritas magistri seueritas boni uicini seueritas correctionis maioris ipsius. haec si sic agerentur non multum nos mala contristarent. fratres mei, iram Dei timeo. Deus non timet turbas. quam cito dicitur "quod populus fecit fecerit. quis est qui uindicet populum?" itane, quis est? nec Deus? timuit enim Deus uniuersum mundum quando fecit diluuium? timuit tot ciuitates Sodomae et Gomorrhae quando coelesti deleuit igne? nolo iam dicere de praesentibus malis quanta et ubi facta sunt et quae secuta sunt; nolo commemorare ne uidear insultare. numquid in ira sua seiunxit Deus eos qui faciebant ab eis qui non faciebant? sed iunxit eos qui faciebant cum eis qui non prohibebant. explicemus ergo aliquando sermonem, fratres mei. hortamur uos obsecramus uos per Dominum et eius mansuetudinem ut mansuete uiuatis pacifice uiuatis, potestates facere quod ad illas pertinet unde Deo et maioribus suis redditurae sunt rationem pacifice permittatis, quotiescumque petendum est honorifice et pacifice petatis. cum his qui mala faciunt et infeliciter atque inordinate saeuiunt non uos misceatis; non talibus factis uel spectandis interesse cupiatis. sed quantum potestis quisque in domo sua et in uicinia sua cum eo cum quo habet alicuius necessitudinis et caritatis uinculum moneatis suadeatis doceatis corripiatis comminationibus etiam quibuslibet a tantis malis coerceatis: ut aliquando Deus misereatur et finem det humanis malis et non secundum peccata nostra faciat nobis neque secundum iniquitates nostras retribuat nobis sed quantum distat ortus ab occidente longe faciat a nobis peccata nostra [Psal. 102.10 et 12] et propter honorem nominis sui liberet nos et propitius sit peccatis nostris ne forte dicant gentes "ubi est Deus eorum?" [Psal. 78.9-10]

bellum Afganicum

cui bono harum ciuitatum foederatarum bellum Afganicum? Iacobus Segillus hic de bello Afganico disserit praesertim primum quod id nulli populi Americani membro nisi militiae ducibus et rerum militarium uenditoribus et iis qui potestatem politicam tenent prodest secundum quod belli causa finalis si quomodo definitus est est quasi nationis constructio, quae partim propter Afganorum mores et eorum terrae naturam haud mox effici potest, tertium quod ad probandam belli necessitatem adhibetur haec sententia, quae ad alia quoque adhibetur, quod res ad Russiam aduersariam uel dominandi cupidam attinet.

symphonia et operatio intellectualis

hic Olga Chasana disserit prositne operationi intellectuali symphoniam auscultare.

cinema breue Oliuiae Niallidis

hic est cinema breue Oliuiae Niallidis de se uel fortasse quolibet adulescente qui domi includitur.

uirorum et feminarum necessitudines concubitales

Rina Maxombolla hic disserit cur uiri boni post uiros peiores feminas in necessitudinem concubitalem adipiscantur. dicit "feminae sectari cupiunt, contendere student, mirari sitiunt." tamen dicit etiam "feminae aliud dicere sed aliud in animo habere possunt." ergo rogari potest habeatne Rina in animo ea quae dicit. hic igitur est Epimenidis Cretensis problema. tamen si illa sententia "feminae sectari cupiunt, contendere student, mirari sitiunt" uera est, quid igitur nos uiri faciamus? Rina uiros monet ut ita se gerant ut feminis faciles non sint. hic quoque Rina recte monere mihi uidetur. nam oportet ut uiri feminas quasi in basi statuaria non ponant. et oportet uiros sibi confidere ex qua confidentia eueniat ut feminis se non submittant. et cetera. tamen, quod ad necessitudinem concubitalem attinet, Rina etiam uult uiros bonos feminas cum uiris peioribus concubitum expertas opperiri atque acceptare. hic tandem autem Rina nimium postulat. immo quae feminae annos maximae pulchritudinis et fertilitatis in concubitibus uirorum peiorum quorum numquam obliuiscantur perdiderunt eae uiris bonis conubium quaerentibus reiiciendae sunt.

sanctus Augustinus de tentatione

neque enim omnis est culpanda tentatio quia et gratulanda est qua fit probatio, et plerumque aliter animus humanus sibi ipsi innotescere non potest nisi uires suas sibi non uerbo sed experimento tentatione quodammodo interrogante respondeat, ubi si Dei munus agnouerit tunc pius est tunc solidatur firmitate gratiae non inflatur inanitate iactantiae. (de ciuitate Dei 16.32)

sanctus Augustinus disserit cur Deus haereses sinat

sanctus Augustinus De ciuitate Dei 16.2:

Sem quippe de cuius semine in carne natus est Christus interpretatur Nominatus. quid autem nominatius Christo cuius nomen ubique iam fragrat ita ut in Cantico canticorum etiam ipsa praecinente prophetia unguento comparetur effuso [Cantic. 1.2] in cuius domibus id est ecclesiis habitat gentium latitudo? nam Iapheth Latitudo interpretatur. Cham porro quod interpretatur Calidus medius Noe filius tanquam se ab utroque discernens et inter utrumque remanens nec in primitiis Israelitarum nec in plenitudine gentium quid significat nisi haereticorum genus calidum non spiritu sapientiae sed impatientiae quo solent haereticorum feruere praecordia et pacem perturbare sanctorum? sed haec in usum cedunt proficientium iuxta illud apostoli "oportet et haereses esse ut probati manifesti fiant in uobis" [1 Cor 11.19]. unde etiam scriptum est "filius eruditus sapiens erit; imprudente autem ministro utetur" [Prou. 10.4, apud LXX]. multa quippe ad fidem catholicam pertinentia dum haereticorum calida inquietudine exagitantur ut aduersus eos defendi possint et considerantur diligentius et intelliguntur clarius et instantius praedicantur, et ab aduersario mota quaestio discendi exsistit occasio. quamuis non solum qui sunt apertissime separati uerum etiam omnes qui Christiano uocabulo gloriantur et perdite uiuunt non absurde possunt uideri medio Noe filio figurati; passionem quippe Christi quae illius hominis nuditate significata est et annuntiant profitendo et male agendo exhonorant. de talibus ergo dictum est "ex fructibus eorum cognoscetis eos" [Matth. 7.20]. ideo Cham in filio suo maledictus est tanquam in fructu suo id est in opere suo. unde conuenienter et ipse filius eius Chanaan interpretatur Motus eorum quod aliud quid est quam opus eorum? Sem uero et Iapheth tanquam circumcisio et praeputium uel sicut alio modo eos appellat apostolus Iudaei et Graeci sed uocati et iustificati cognita quoquo modo nuditate patris qua significabatur passio Saluatoris sumentes uestimentum posuerunt supra dorsa sua et intrauerunt auersi et operuerunt nuditatem patris sui nec uiderunt quod reuerendo texerunt [Gen. 9.23]. quodam enim modo in passione Christi et quod pro nobis factum est honoramus et Iudaeorum facinus auersamur. uestimentum significat sacramentum, dorsa memoriam praeteritorum quia passionem Christi eo scilicet iam tempore quo habitat Iapheth in domibus Sem et malus frater in medio eorum transactam celebrat ecclesia; non adhuc prospectat futuram. sed malus frater in filio suo hoc est in opere suo puer id est seruus est fratrum bonorum cum uel ad exercitationem patientiae uel ad profectum sapientiae scienter utuntur malis boni. sunt enim teste apostolo qui Christum annuntiant non caste, sed "siue occasione" inquit "siue ueritate Christus annuntietur in hoc gaudeo sed et gaudebo" [Philipp. 1.18]. ipse quippe plantauit uineam de qua dicit propheta "uinea Domini Sabaoth domus Israel est" [Isai. 5.7] et bibit de uino eius siue ille calix hic intelligatur de quo dicit "potestis bibere calicem quem ego bibiturus sum?" [Matth. 20.22] et "Pater, si fieri potest transeat a me calix iste" [Matth. 26.39] quo suam sine dubio significat passionem siue quia uinum fructus est uineae hoc potius illo sit significatum quod ex ipsa uinea hoc est ex genere Israelitarum carnem pro nobis et sanguinem ut pati posset assumpsit "et inebriatus est" id est passus est "et nudatus est" [Gen. 9.21]; ibi namque nudata est id est apparuit eius infirmitas de qua dicit apostolus "etsi crucifixus est ex infirmitate" [2 Cor. 13.4]. unde idem dicit "infirmum Dei fortius est hominibus, et stultum Dei sapientius est hominibus" [1 Cor. 1.25]. quod uero cum dictum esset "et nudatus est" addidit scriptura "in domo sua" eleganter ostendit quod a suae carnis gente et domesticis sanguinis sui utique Iudaeis fuerat crucem mortemque passurus. hanc passionem Christi foris in sono tantum uocis reprobi annuntiant; non enim quod annuntiant intelligunt. probi autem in interiore homine habent tam grande mysterium atque honorant intus in corde infirmum et stultum Dei quod fortius et sapientius est hominibus. huius rei figura est quod Cham exiens hoc nuntiauit foris; Sem uero et Iapheth ut hoc uelarent id est honorarent ingressi sunt hoc est interius id egerunt.

Genesis 3.16

de Genesi 3.16 ubi dicitur "ad uirum tuum erit appetitus tuus" hic et hic disseritur quid eo appetitu appetatur et quomodo appetatur. ibi ponitur thesis quod ei appetitui inest quaedam aduersitas uel uincendi libido. talis thesis cum sancti Augustini sententia comparari potest; nam is in libro De ciuitate Dei 15.7 (ubi textum in quo conuersio potius quam appetitus Latine dicitur habere uidetur) feminam ad uirum conuersam et carnem ad animum conuersam comparat:

tum deinde addidit "quiesce; ad te enim conuersio eius, et tu dominaberis illius". potest quidem ita intelligi ad ipsum hominem conuersionem esse debere peccati ut nulli alii quam sibi sciat tribuere debere quod peccat. haec est enim salubris paenitentiae medicina et ueniae petitio non incongrua, ut ubi ait "ad te enim conuersio eius" non subaudiatur "erit" sed "sit" praecipientis uidelicet non praedicentis modo. tunc enim dominabitur quisque peccato si id sibi non defendendo praeposuerit sed paenitendo subiecerit; alioquin et illi seruiet dominanti si patrocinium adhibuerit accidenti. sed ut peccatum intelligatur concupiscentia ipsa carnalis de qua dicit apostolus "caro concupiscit aduersus spiritum" [Galat. 5.17] in cuius carnis fructibus et inuidiam commemorat qua utique Cain stimulabatur et accendebatur in fratris exitium bene subauditur "erit", id est "ad te enim conuersio eius erit, et tu dominaberis illius". cum enim commota fuerit pars ipsa carnalis quam peccatum appellat apostolus ubi dicit "non ego operor illud sed quod habitat in me peccatum" [Rom. 7.17] quam partem animi etiam philosophi dicunt esse uitiosam non quae mentem debeat trahere sed cui mens debeat imperare eamque ab illicitis operibus ratione cohibere; cum ergo commota fuerit ad aliquid perperam committendum si quiescatur et obtemperetur dicenti apostolo "nec exhibueritis membra uestra arma iniquitatis peccato" [id. 6.13] ad mentem domita et uicta conuertitur ut subditae ratio dominetur. hoc praecepit Deus huic qui facibus inuidiae inflammabatur in fratrem et quem debuerat imitari cupiebat auferri. "quiesce" inquit: manus ab scelere contine; non regnet peccatum in tuo mortali corpore ad oboediendum desideriis eius nec exhibeas membra tua iniquitatis arma peccato. "ad te enim conuersio eius": dum non adiuuatur relaxando sed quiescendo frenatur. "et tu dominaberis illius" ut cum forinsecus non permittitur operari sub potestate mentis regentis et beneuolentis assuescat etiam intrinsecus non moueri. dictum est tale aliquid in eodem diuino libro et de muliere quando post peccatum Deo interrogante atque iudicante damnationis sententias acceperunt in serpente diabolus et in se ipsis illa et maritus. cum enim dixisset ei "multiplicans multiplicabo tristitias tuas et gemitum tuum et in tristitiis paries filios" deinde addidit "et ad uirum tuum conuersio tua, et ipse dominabitur tui" [Gen. 3.16]. quod dictum est ad Cain de peccato uel de uitiosa carnis concupiscentia hoc isto loco de peccatrice femina ubi intelligendum est uirum ad regendam uxorem animo carnem regenti similem esse oportere. propter quod dicit apostolus "qui diligit uxorem suam se ipsum diligit; nemo enim unquam carnem suam odio habuit" [Ephes. 5.28-9]. sananda sunt enim haec sicut nostra non sicut aliena damnanda. sed illud Dei praeceptum Cain sicut praeuaricator accepit. inualescente quippe inuidentiae uitio fratrem insidiatus occidit. talis erat terrenae conditor ciuitatis.

Carolus Papa autem sacerdos hic hac alia sententia utitur quod ille appetitus feminae est libido sexualis, id est, quod eo appetitu femina ad uirum allicitur.

cupiditas laetitia metus tristitia

De ciuitate Dei liber 14:

14.6 nam quid est cupiditas et laetitia nisi uoluntas in eorum consensionem quae uolumus? et quid est metus atque tristitia nisi uoluntas in dissensionem ab his quae nolumus? sed cum consentimus appetendo ea quae uolumus cupiditas; cum autem consentimus fruendo his quae uolumus laetitia uocatur. itemque cum dissentimus ab eo quod accidere nolumus talis uoluntas metus est; cum autem dissentimus ab eo quod nolentibus accidit talis uoluntas tristitia est. et omnino pro uarietate rerum quae appetuntur atque fugiuntur sicut allicitur uel offenditur uoluntas hominis ita in hos uel illos affectus mutatur et uertitur.

14.7 nam cuius propositum est amare Deum et non secundum hominem sed secundum Deum amare proximum sicut etiam se ipsum procul dubio propter hunc amorem dicitur uoluntatis bonae quae usitatius in scripturis sacris caritas appellatur sed amor quoque secundum easdem sacras litteras dicitur. nam et amatorem boni dicit apostolus esse debere quem regendo populo praecepit eligendum [1 Tim. 3.1-10]. et ipse Dominus Petrum apostolum interrogans cum dixisset "diligis me plus his?" ille respondit "Domine, tu scis quia amo te". et iterum Dominus quaesiuit non utrum amaret sed utrum diligeret eum Petrus; at ille respondit iterum "Domine, tu scis quia amo te". tertia uero interrogatione et ipse Dominus non ait "diligis me" sed "amas me?" ubi secutus ait euangelista "contristatus est Petrus quia dixit ei tertio 'amas me?'" cum Dominus non tertio sed semel dixerit "amas me?" bis autem dixerit "diligis me?" unde intelligimus quod etiam cum dicebat Dominus "diligis me?" nihil aliud dicebat quam "amas me?" Petrus autem non mutauit huius unius rei uerbum sed etiam tertio "Domine" inquit "tu omnia scis; tu scis quia amo te" [Ioan. 21.15-17]. hoc propterea commemorandum putaui quia nonnulli arbitrantur aliud esse dilectionem siue caritatem aliud amorem. dicunt enim dilectionem accipiendam esse in bono amorem in malo. sic autem nec ipsos auctores saecularium litterarum locutos esse certissimum est. sed uiderint philosophi utrum uel qua ratione ista discernant. amorem tamen eos in bonis rebus et erga ipsum Deum magni pendere libri eorum satis loquuntur. sed scripturas religionis nostrae quarum auctoritatem ceteris quibusque litteris anteponimus non aliud dicere amorem aliud dilectionem uel caritatem insinuandum fuit. nam et amorem in bono dici iam ostendimus. sed ne quis existimet amorem quidem et in bono et in malo dilectionem autem nonnisi in bono esse dicendam illud attendat quod in psalmo scriptum est: "qui autem diligit iniquitatem odit animam suam" [10.6]. et illud apostoli Ioannis: "si quis dilexerit mundum non est dilectio Patris in eo [1 Ioan. 2.15]. ecce uno loco dilectio et in bono et in malo. amorem autem in malo (quia in bono iam ostendimus) ne quisquam flagitet legat quod scriptum est: "erunt enim homines se ipsos amantes amatores pecuniae" [2 Tim. 3.2]. recta itaque uoluntas est bonus amor et uoluntas peruersa malus amor. amor ergo inhians habere quod amatur cupiditas est; id autem habens eoque fruens laetitia est; fugiens quod ei aduersatur timor est; idque si acciderit sentiens tristitia est. proinde mala sunt ista si malus est amor; bona si bonus. quod dicimus de scripturis probemus. concupiscit apostolus dissolui et esse cum Christo [Philipp. 1.23]: et "concupiuit anima mea desiderare iudicia tua" uel si accommodatius dicitur "desiderauit anima mea concupiscere iudicia tua" [psal. 118.20] et "concupiscentia sapientiae perducit ad regnum" [sap. 6.21]. hoc tamen loquendi obtinuit consuetudo ut si cupiditas uel concupiscentia dicatur nec addatur cuius rei sit non nisi in malo possit intelligi. laetitia in bono est "laetamini in Domino et exsultate iusti" [psal. 31.11] et "dedisti laetitiam in cor meum" [psal. 4.7] et "adimplebis me laetitia cum uultu tuo" [psal. 15.11]. timor in bono est apud apostolum ubi ait "cum timore et tremore uestram ipsorum salutem operamini" [Philipp. 2.12] et "noli altum sapere sed time" [Rom. 11.20] et "timeo autem ne sicut serpens Euam seduxit astutia sua sic et uestrae mentes corrumpantur a castitate quae est in Christo" [2 Cor. 11.3]. de tristitia uero quam Cicero magis aegritudinem appellat [Tuscul. quaest. 3.10 sqq. et alibi] dolorem autem Virgilius ubi ait "dolent gaudentque" (sed ideo malui tristitiam dicere quia aegritudo uel dolor usitatius in corporibus dicitur) scrupulosior quaestio est utrum inueniri possit in bono.

14.8 quas enim Graeci appellant 

Latine autem Cicero constantias nominauit Stoici tres esse uoluerunt pro tribus perturbationibus in animo sapientis pro cupiditate uoluntatem pro laetitia gaudium pro metu cautionem; pro aegritudine uero uel dolore quam nos uitandae ambiguitatis gratia tristitiam maluimus dicere negauerunt esse posse aliquid in animo sapientis. uoluntas quippe, inquiunt, appetit bonum quod facit sapiens; gaudium de bono adepto est quod ubique adipiscitur sapiens; cautio deuitat malum quod debet sapiens deuitare; tristitia porro quia de malo est quod iam accidit nullum autem malum existimant posse accidere sapienti nihil in eius animo pro illa esse posse dixerunt. sic ergo illi loquuntur  ut uelle gaudere cauere negent nisi sapientem; stultum autem nonnisi cupere laetari metuere contristari. et illas tres esse constantias has autem quattuor perturbationes secundum Ciceronem secundum plurimos autem passiones. Graece autem illae tres, sicut dixi, appellantur

; istae autem quattuor

. haec locutio utrum scripturis sanctis congruat cum quaererem quantum potui diligenter illud inueni quod ait propheta "non est gaulere impiis, dicit Dominus" [Isai. 57.21.70] tanquam impii laetari possint potius quam gaudere de malis quia gaudium proprie bonorum et piorum est. item illud in euangelio "quaecumque uultis ut faciant uobis hominis haec et uos facite illis" [Matth. 7.12] ita dictum uidetur tanquam nemo possit aliquid male uel turpiter uelle sed cupere. denique propter consuetudinem locutionis nonnulli interpretes addiderunt "bona" et ita interpretati sunt "quaecumque uultis ut faciant uobis homines bona". cauendum enim putauerunt ne quisquam inhonesta uelit sibi fieri ab hominibus, ut de turpioribus taceam, certe luxuriosa conuiuia in quibus se si et ipse illis faciat similia hoc praeceptum existimet impleturum. sed in Graeco euangelio unde in Latinum translatum est non legitur "bona" sed "quaecumque uultis ut faciant uobis homines haec et uos facite illis" credo propterea quia in eo quod dixit "uultis" iam uoluit intelligi "bona". non enim ait "cupitis". non tamen semper his proprietatibus locutio nostra frenanda est sed interdum his utendum est et cum legimus eos quorum auctoritati resultare fas non est ibi sunt intelligendae ubi rectus sensus alium exitum non potest inuenire sicut ista sunt quae exempli gratia partim ex propheta partim ex euangelio commemorauimus. quis enim nescit impios exsultare laetitia? et tamen "non est gaudere impiis, dicit Dominus". unde nisi quia gaudere aliud est quando proprie signateque hoc uerbum ponitur? item quis negauerit non recte praecipi hominibus ut quaecumque sibi ab aliis fieri cupiunt haec eis et ipsi faciant ne se inuicem turpitudine illicitae uoluptatis oblectent? et tamen saluberrimum uerissimumque praeceptum est "quaecumque uultis ut faciant uobis homines eadem et uos facite illis". et hoc unde nisi quia hoc loco modo quodam proprio uoluntas posita est quae in malo accipi non potest? locutione uero usitatiore quam frequentat maxime consuetudo sermonis non utique diceretur "noli uelle mentiri omne mendacium" [Eccli. 7.14] nisi esset et uoluntas mala a cuius prauitate illa distinguitur quam praedicauerunt angeli dicentes "pax in terra hominibus bonae uoluntatis" [Luc. 2.14]. nam ex abundanti additum est "bonae" si esse non potest nisi bona. quid autem magnum in caritatis laudibus dixisset apostolus quod non gaudeat super iniquitate [1 Cor. 13.6] nisi quia ita malignitas gaudet? nam et apud auctores saecularium litterarum talis istorum uerborum indifferentia reperitur. ait enim Cicero orator amplissimus "cupio, patres conscripti, me esse clementem" [Orat. in Catil. 1.2]. quia id uerbum in bono posuit quis tam peruerse doctus existat qui non eum "cupio" sed "uolo" potius dicere debuisse contendat? porro apud Terentium flagitiosus adolescens insana flagrans cupidine "nihil uolo aliud" inquit "nisi Philumenam". quam uoluntatem fuisse libidinem responsio quae ibi serui eius senioris inducitur satis indicat. ait namque domino suo "quanto satius est te id dare operam quo istum / ex animo amorem amoueas tuo / quam id loqui quo magis libido frustra accendatur tua?" [Andria 2.1.6-8] gaudium uero eos et in malo posuisse ille ipse Virgilianus testis est uersus ubi has quattuor perturbationes summa breuitate complexus est "hinc metuunt cupiuntque dolent gaudentque" [Aeneid. 6.733]. dixit etiam idem auctor "mala mentis gaudia" [6.278-9]. proinde uolunt cauent gaudent et boni et mali atque ut eadem aliis uerbis enuntiemus cupiunt timent laetantur et boni et mali sed illi bene isti male sicut hominibus seu recta seu peruersa uoluntas est. ipsa quoque tristitia pro qua Stoici nihil in animo sapientis inueniri posse putauerunt reperitur in bono et maxime apud nostros. nam laudat apostolus Corinthios quod contristati fuerint secundum Deum. sed fortasse quis dixerit illis apostolum fuisse congratulatum quod contristati fuerint paenitendo qualis tristitia nisi eorum qui peccauerint esse non potest. ita enim dicit "uideo quod epistola illa etsi ad horam contristauit uos nunc gaudeo non quia contristati estis sed quia contristati estis ad paenitentiam. contristati enim estis secundum Deum ut in nullo detrimentum patiamini ex nobis. quae enim secundum Deum est tristitia paenitentiam in salutem impaenitendam operatur; mundi autem tristitia mortem operatur. ecce enim id ipsum secundum Deum contristari quantum perficit in uobis industriam" [2 Cor. 7.8-11]. ac per hoc possunt Stoici pro suis partibus respondere ad hoc uideri utilem esse tristitiam ut peccasse paeniteat; in animo autem sapientis ideo esse non posse quia nec peccatum in eum cadit cuius paenitentia contristetur nec ullum aliud malum quod perpetiendo et sentiendo sit tristis. nam et Alcibiadem ferunt (si me de nomine hominis memoria non fallit) cum sibi beatus uideretur Socrate disputante et ei quam miser esset quoniam stultus esset demonstrante fleuisse. huic ergo stultitia fuit causa etiam huius utilis optandaeque tristitiae qua homo esse se dolet quod esse non debet. Stoici autem non stultum sed sapientem aiunt tristem esse non posse.

14.9 uerum his philosophis, quod ad istam quaestionem de animi perturbationibus attinet, iam respondimus in nono huius operis libro ostendentes eos non tam de rebus quam de uerbis cupidiores esse contentionis quam ueritatis. apud nos autem iuxta scripturas sacras sanamque doctrinam ciues sanctae ciuitatis Dei in huius uitae peregrinatione secundum Deum uiuentes metuunt cupiuntque dolent gaudentque. et quia rectus est amor eorum istas omnes affectiones rectas habent. metuunt poenam aeternam; cupiunt uitam aeternam; dolent in re quia ipsi in semetipsis adhuc ingemiscunt, adoptionem exspectantes redemptionem corporis sui [Rom. 8.23]; gaudent in spe quia fiet "sermo qui scriptus est 'absorpta est mors in uictoriam'" [1 Cor. 15.54].