primum haec oratio quam Iosephus cardinalis Ratzinger anno 1988 habuit. ibi dixit "hoc concilium haud ullum dogma definiuit sed ex deliberatione elegit ut in humili ordine remaneret tantummodo pastorale concilium."
quod ad id quod Concilium Oecumenicum Vaticanum Secundum non dogmaticum sed pastorale erat attinet, primum in allocutione inaugurali Ioannes papa XXIII dixit "est enim aliud ipsum depositum fidei seu ueritates, quae ueneranda doctrina nostra continentur, aliud modus quo eaedem enuntiantur, eodem tamen sensu eademque sententia. huic quippe modo plurimum tribuendum erit et patienter, si opus fuerit, in eo elaborandum; scilicet eae inducendae erunt rationes res exponendi quae cum magisterio cuius indoles praesertim pastoralis est magis congruant." deinde prope finem Paulus papa VI dixit "[hoc concilium] nullum doctrinae caput sententiis dogmaticis extraordinariis definire uoluerit". etiam in quadam notificatione dicitur "ratione habita moris conciliaris ac praesentis concilii finis pastoralis, haec s. synodus ea tantum de rebus fidei uel morum ab ecclesia tenenda definit quae ut talia aperte ipsa declarauerit", sic autem declarauisse illud concilium numquam uidetur, id quod hic dicitur.
haec scriptiuncula etiam hunc locum et hunc locum tamquam fontes adhibuit.