decalogi indispensibilitas
sanctus Thomas Aquinas (Summa theologiae IaIIae.100.8) dicit:
"praecepta autem decalogi continent ipsam intentionem legislatoris
scilicet Dei. nam praecepta primae tabulae quae ordinant ad Deum
continent ipsum ordinem ad bonum commune et finale quod Deus est;
praecepta autem secundae tabulae continent ipsum ordinem iustitiae inter
homines obseruandae ut scilicet nulli fiat indebitum et cuilibet
reddatur debitum; secundum hanc enim rationem sunt intelligenda praecepta decalogi. et ideo praecepta decalogi sunt omnino indispensabilia."
"occisio hominis
prohibetur in decalogo secundum quod habet rationem indebiti; sic enim
praeceptum continet ipsam rationem iustitiae. lex autem humana hoc
concedere non potest quod licite homo indebite occidatur. sed
malefactores occidi uel hostes reipublicae hoc non est indebitum. unde
hoc non contrariatur praecepto decalogi nec talis occisio est
homicidium quod praecepto decalogi prohibetur, ut Augustinus dicit, in I
de Lib. Arb. et similiter si alicui auferatur quod suum erat si
debitum est quod ipsum amittat hoc non est furtum uel rapina quae praecepto decalogi prohibentur. et ideo quando filii Israel praecepto
Dei tulerunt Aegyptiorum spolia non fuit furtum quia hoc eis debebatur
ex sententia Dei. similiter etiam Abraham cum consensit occidere
filium non consensit in homicidium quia debitum erat eum occidi per
mandatum Dei qui est dominus uitae et mortis. ipse enim est qui poenam
mortis infligit omnibus hominibus iustis et iniustis pro peccato primi
parentis cuius sententiae si homo sit exsecutor auctoritate diuina non erit homicida sicut nec Deus. et similiter etiam Osee accedens ad
uxorem fornicariam uel ad mulierem adulteram non est moechatus nec
fornicatus quia accessit ad eam quae sua erat secundum mandatum
diuinum qui est auctor institutionis matrimonii. sic igitur praecepta
ipsa decalogi quantum ad rationem iustitiae quam continent immutabilia
sunt, sed quantum ad aliquam determinationem per applicationem ad singulares actus, ut scilicet hoc uel illud sit homicidium furtum uel
adulterium aut non, hoc quidem est mutabile quandoque sola auctoritate
diuina in his scilicet quae a solo Deo sunt instituta sicut in
matrimonio et in aliis huiusmodi, quandoque etiam auctoritate humana
sicut in his quae sunt commissa hominum iurisdictioni. quantum enim ad
hoc homines gerunt uicem Dei non autem quantum ad omnia."